Augsburg deplasmanından 4-1’lik galibiyetle ayrılan Bayern Münih, Bundesliga’nın bitimine beş hafta kala şampiyonluğunu ilan etti. Bu sezonu üst üste altıncı defa şampiyon olarak kapatacak olan Bayern Münih’in Alman futbolundaki bu dominasyonu ve Bundesliga’da artık neredeyse rakipsiz bir konuma gelmesi bazı tartışmaları da beraberinde getiriyor.
Artık Bundesliga’nın ilk haftasında Bayern’in şampiyon olup olamayacağı değil ligin bitimine kaç hafta kala şampiyon olacağı konuşuluyor. Bayern her sezon şampiyon olup her sezon Şampiyonlar Ligi’ne direkt katıldıkça da diğer kulüplerle arasındaki ekonomik farkı git gide açıyor. Ekonomik olarak daha üstün duruma gelen Bayern Münih, liginde istediği neredeyse bütün oyuncuları transfer edebiliyor.
Benzer bir durum diğer liglerde de geçerli. Premier Lig’deki altı takım arasında dönen şampiyonluk mücadelesine rağmen daha sürdürülebilir bir lig görüntüsü var. Leicester City’nin şampiyonluğunda olduğu gibi. La Liga’da ise Barcelona ve Real Madrid dışında bir şampiyon adayı gösterenle dalga geçiliyor. Oysa yakın bir zamana kadar Valencia, Deportivo gibi takımların şampiyonlukları bizi şaşırtmıyordu. İtalya’da Juventus’un yavaş yavaş Serie A’nın Bayern Münih’ine dönüştüğünü söyleyebiliriz.
Peki ne yapmak gerekiyor?
Yahoo Sports yazarlarından Henry Bushnell, Bundesliga’daki bu “Bayern Münih problemi”nin giderilmesi için bir takım öneriler sıraladı.
Play-off oynatmak bir çözüm olabilir mi?
Sporda ve özellikle futbolda belli bir dominasyonu yıkmak için rastgelelik üretmek gerekir. Futbolda rastgelelik ve şans faktörü önemli bir düzeyde vardır ama yaklaşık 40 maçın oynandığı bir lig sezonunda bunlar önemini yitirir. Yani Bayern Münih bir sezonda belki birkaç maçını şans faktörüyle kaybedebilir ama bunları telafi edecek kadar sezon uzundur.
Bu dominasyonu sona erdirmenin bir yolu ligi iki parçaya ayırıp play-off oynatmak bir çözüm olabilir. Bunun en ekstrim versiyonu Amerikan stili play-offlardır. Play-off fikri Bundesliga için daha önce de ortaya atılmıştı hatta Bundesliga’nın bazı eski teknik direktörleri bu fikre destek vermişti.
Ancak Play-off’lar Bundesliga’da pek tercih edilmeyecektir. Nedeni ise bu formatta oynanan bir ligin, Play-off öncesine kadar oynanan karşılaşmaların önemini ve heyecanını yitirmesi. Yunanistan Ligi’nde olduğu gibi. Bir diğer yandan da şampiyonluğu en çok hak eden takımın şampiyon olmasını engellemeye çok açık bir sistem.
Effenberg Planı
Bu sezon başında Almanya’nın ve Bayern Münih’in efsane orta saha oyuncusu Stefan Effenberg bir planla geldi. Effenberg’e göre ligi ikiye bölmek bir çözüm olabilir. 9 takımdan oluşan iki gruplu ligin ilk bölümü Ağustos ile Aralık arasında oynanır. Bu mini sezonun bitiminde her iki gruptan ilk dört takım ikinci gruba yükselir ve puanlar sıfırlanır. Bu gruba çıkabilen takımlar şampiyonluk ve Şampiyonlar Ligi için mücadele eder. Gruba çıkamayan diğer takımlar ise küme düşmeme mücadelesi verir.
Effenberg’in planına göre yine Bayern Münih, Bundesliga’nın tartışmasız favorisi olur. Fakat şampiyonluk şubat veya mart ayında kesinleşmiş olmaz. Aynı zamanda sezon başında yapılan kötü bir başlangıcı atlatmakta kolay olmayacaktır.
Peki gelir dağılımını değiştirseler?
En üst seviyedeki futbol liglerinin onar yıllık tarihlerine bakıldığında şampiyonluk sayısı ile gelir ve oyuncu ücreti bütçesi arasında doğrudan bir oran karşımıza çıkar. Bayern Münih’in ödediği ücretlere hiçbir rakibi yaklaşamıyor. Bayern Münih’in oyuncu başına ödediği yıllık ortalama ücret 6.74 milyon dolar. En yakın rakibi Dortmund’un ödediği ortalama ücret ise 3.56 milyon dolar.
Bu eşitsizliği ortadan kaldırmak için Bundesliga’nın yeni 1.5 milyar dolarlık yayın hakları ihalesinden gelen parayı 18 takıma daha eşit bir şekilde dağıtmak çözüm olabilir. Ancak Bundesliga’da bu para halihazırda Premier Lig gibi diğer liglerden çok daha eşit bir şekilde bölüştürülüyor.
Bir diğer yandan da daha çok TV yayını geliri alması Bayern’i diğer takımlardan ayırmıyor. TV yayını geliri 2016/17 sezonunda Bayern Münih’in gelirinin sadece yüzde 25’ini oluşturuyordu. Bayern’in gelirinin diğer takımlara göre daha iyi olmasının sebebi finansal olarak daha iyi yönetilmesi ve aynı zamanda global arenada da popüler bir takım olması. Bayern Münih dünyanın en yüksek ticari geliri olan kulübü. 2016-17 sezonunda Bayern Münih 420.6 milyon doları sadece ticari kalemlerden elde etti.
Gelir yerine gideri kontrol edersek: Lüks tüketim vergisi
Bayern Münih’in her sezon şampiyon olmasının önüne geçmek için gelirleri kontrol altına alınamıyor. Peki giderleri kontrol altına alınabilir mi? Evet ama Bundesliga bu değişimi yapabilir mi?
NBA’deki gibi bir rekabet dengesi vergisi getirilebilir mi?
Salary Cap yani toplam ücret tavanı Avrupa’daki futbol liglerinde pek uygulanabilir bir çözüm olarak görünmüyor. Çünkü kulüpler futbolcular için global pazarda rekabete giriyor. NFL veya NBA’deki gibi Bundesliga’da da bir takımın harcayabileceği en fazla para kuralı olsa bu durumda oyuncular Almanya’da yetiştikten sonra başka liglerde oynamaya başlar. Aynı zamanda Şampiyponlar Ligi ve UEFA Avrupa Ligi gibi müsabakalarda da Salary Cap uygulamasının olduğu liglerdeki takımlar dezavantaj yaşar.
Ama lüks tüketim vergisi bu yüzden işe yarayabilir. Her kulüp istediği kadar para harcayabilir. Ama Bayern gibi belli bir limitin üstünde para harcayan kulüpler harcadıkları her ekstra için de Bundesliga’ya bir vergi ödemek zorunda kalır. Bundesliga da Bayern ve diğer takımlardan aldığı bu vergileri bu limitin altında kalan takımlara öder. Özet olarak serveti üst taraftaki takımlardan alıp alt taraftaki takımlara bölüştürmek.
Ancak yine de bu yöntemin ne kadar etkili olduğu tartışılır. Zira Bayern Münih yine her şeyi yapıp ekonomik olarak diğer kulüplerden daha üstün olacaktır. Aradaki gelir ve servet farkını kapatmanın kesin bir yolu görünmüyor. Umalım ki Bayern Münih sadece altın bir yıl geçiriyor olsun ve gelecek sezonlarda Bundesliga’da başka takımları da şampiyon olarak görebilelim.